---

22/03/2011

Dame i gospodo, 

Čast mi je da vas u ime Centralne banke Crne Gore pozdravim na skupu koji se održava u sklopu  twinning projekta “Jačanje regulatornih i supervizorskih kapaciteta finansijskih regulatora”.

Želim ujedno da vas uvjerim da će Centralna banka, kao i do sada, biti usmjerena na jačanje supervizije i regulacije, prvenstveno putem harmonizacije sa međunarodnim standardima i direktivama, kako bi bankarski sektor bio još spremniji da odgovori izazovima, a pogotovo procesima evropskih integracija.

Nedavna finansijska kriza je ozbiljno uticala na finansijski sektor Evropske unije pa i Crne Gore.

Postoje ocjene, da je za akumulaciju finansijskih pitanja, problema i propusta geneza u nesavršenom finansijskom nadzoru. Jedino se subjektivne nesavršenosti i mane mogu eliminisati supervizijom, odnosno njenim daljim jačanjem.

Umjesto da „peremo ruke” od posljedica koje su proizveli finansijski i novčani tokovi, CBCG intenzivno radi u saradnji sa institucijama EU, MMF-om, Svjetskom bankom i ostalim međunarodnim institucijama na procesu daljeg jačanja finansijskog regulatornog i supervizorskog okvira.

Odgovor institucija Evropske unije je fokusiran na proširenje i dogradnju pravnih tekovina u oblasti finansijskog sektora. Većina ovih novih direktiva je nedavno stupila na snagu u Evropskoj uniji i postala obavezujuća za zemlje članice, direktno, ali i za sve zemlje koje se nalaze u procesu pristupanja. Samim tim, shodno dugoročnoj orjentaciji Crne Gore, postale su obavezujuće i za nas kao Centralnu banku, u našem domenu.

Osnovna orjentacija Crne Gore i svih institucija jeste punopravno članstvo u Evropskoj uniji. Iz ovog procesa proizilaze obaveze po segmentima nadležnosti vođenja politike zemlje. Fokus Centralne banke u narednom periodu biće unaprijeđenje svih, a posebno kadrovskih kapaciteta, u cilju jačanja regulatornih i supervizorskih funkcija koje bi bile garancija primjene međunarodnih standarda i direktiva. CBCG je u dosadašnjem procesu izrade i primjene regulatornog okvira, usaglašenog sa regulativama EU sprovodila dobru praksu komunikacije i dijaloga  sa bankama u okviru Udruženja banaka, po svim novinama koje je kao regulator kreirala u njihovom poslovanju. Rezultat ove saradnje je bila efikasna primjena regulatornog okvira uz obostrani interes. Ovakvu praksu, koja je za nas imperativ,  planiramo i u budućnosti.

Crnogorski model supervizije  se bazira na modelu upravljanja rizikom čiji je osnovni cilj kreiranje efektivnog i efikasnog procesa za praćenje i procjenu sigurnosti i stabilnosti banaka na stalnoj osnovi. Rezultati rada iz neposrednih kontrola banaka, omogućavaju Centralnoj banci sagledavanje rizičnog profila svake banke pojedinačno. Na bazi ovih izvještaja proizilazi ocjena ukupnog rizika i smjera djelovanja koji postoje  u banci.

Supervizija na bazi rizika je moderan pristup čija pravilna primjena jedino obezbjeđuje kvalitetnu ocjenu rizičnog profila banaka, a onda i konsekventno, pravovremeno i pravilno djelovanje prema bankama u cilju korigovanja njihovog prorizičnog i procikličnog ponašanja. Pristup polazi od dokazanog uzročno – posljedičnog lanca kriza u bankarskim sistemima širom svijeta. Taj lanac počinje sa ugroženom likvidnošću koja na duži rok za posljedicu ima  ugroženu solventnost, a što je opet  posljedica dugoročno slabe profitabilnosti koja je uzrokovana slabom organizacijom i menadžmentom, a ovo dalje je opet uslovljeno kvalitetom korporativnog upravljanja.

U tom smislu treba razumjeti da ne postoji opšte prihvaćena definicija, ali postoji opšte prihvaćeno razumijevanje supervizije na bazi rizika kao procesa koji je usmjeren na detekciju, provjeru, verifikaciju i analizu materijalno značajnih rizičnih oblasti, proizvoda, transakcija i odnosa u poslovanju banaka kako bi se na bazi toga utvdila neka ocjena rizičnog profila banke i to ne samo trenutno nego i sa stanovišta očekivanja u vremenskom horizontu ne kraćem od godine dana unaprijed.

Ovaj pristup podrazumijeva razvijanje prakse ocjene rizika i poznavanja mogućnosti portfolio pristupa optimizacije kako u poslovanju banaka tako i prilikom ostvarivanja njihove supervizije. Centralna banka je primijenila regulatorni okvir koji počiva na primjeni elemenata  regulacije iz Stuba I Bazela II ,a u procesu je intenzivnih aktivnosti na daljem usaglašavanju sa preostalim  elementima iz stuba I do kraja 2012. godine, kao i potpunom zaokruživanju normativnog okvira vezanog za primjenu Stuba II i Stuba III Bazela II.

U toku je finaliziranje pravnih akata u cilju usaglašavanja sa Acquis communautaire, odnosno sa Direktivom 2006/49/EC i Direktivom 2006/48.

Godina koja je za nama je za CBCG bila ne samo godina u kojoj smo pokušali da se privremenim rješenjima suprostavimo uticaju krize već i godina u kojoj je uveliko zaokružen i osnažen regulatorni okvir:

Zakon o Centralnoj banci Crne Gore; Zakon o Savjetu za finansijsku stabilnost ; Zakon o izmjenama i dopunama Zakona o bankama; Zakon o izmjenama i dopunama Zakona o stečaju i likvidaciji banaka; Zakon o zaštiti depozita.

Ovim zakonima je usmjerena i dalja aktivnost CBCG na donošenju podzakonskih akata usklađenih sa potrebama u roku koji je vremenski definisan Zakonom. Mi smo  već djelimično donijeli akta koji su nam bila obaveza, a kompletan set planiramo da zaokružimo do jula ove godine. U svim zakonskim rješenjima koja su do sada donijeta od strane CBCG, dominirala je orijentacija ka primjeni međunarodnih standarda i direktiva. Takav smjer CBCG zadržava i u budućem radu, kako u kratkom roku, tako i u formiranju srednjoročnih priorioteta u procesu daljeg usaglašavanja regulatornog okvira sa ovim propisima.

Želim da napomenem još jednom da je proces harmonizacije jedan od najvažnijih prioriteta CBCG, za koji nam je bila  potrebna eksterna pomoć, koju očekujemo i u budućnosti. U ovom kontekstu vrlo je bio značajan twinning projekat EU „Jačanje regulatornih i supervizorskih kapaciteta finansijskih regulatora “, koji je finansiran od strane EU, a koji je sprovodila Bugarska narodna banka u saradnji sa Bankom Holandije.

Takođe, nama je značajan i projekat EU „Jačanje efikasne supervizije na mikro i makro nivou u zemljama EU kandidatima i potencijalnim kandidatima” sastavljen od tri komponente, a koji će biti finaliziran do kraja ove godine.

Izdvajamo  i saradnju sa  ekspertima međunarodnih finansijskih institucija ( Svjetska banka, Međunarodni Monetarni Fond ) kao i institucija koje organizuju ekspertske seminare na kojima učestvuju  supervizori i drugi specijalisti Centralne banke (Basel Committee for Banking Supervision, Bank for International Settlements –BIS, Federal Reserve Bank – FED, Joint Vienna Institute -JVI, i dr.). 

Takođe, vrlo je značajan i odnos koji smo po ovom pitanju imali sa Evropskom komisijom, a željeli bi smo da, pored dosadašnje podrške, o stvarimo saradnju i dobijemo podršku Evropske centralne banke. U ovom procesu novi twining program je dobrodošao.

Moram da istaknem da ono što nam se do sada pokazalo kao pozitivna praksa u radu, odnosno izgradnji sistema jeste veća sklonost gradualističkoj, tj. postepenoj primjeni reformi u našem domenu u odnosu na rješenja kroz tzv. „šok terapiju”. Strukturne reforme se ne mogu sprovesti preko noći, one nisu jedan akt, jedan čin, već zahtjevan i dugotrajan proces. Harmonizacija i promjena bankarskog sistema jeste krupna strukturna reforma.

Gradualistički pristup omogućava mikroekonomskim subjektima da upoznaju i da se prilagode “novim pravilima igre”. Takav pristup ćemo zadržati i u budućnosti.

Ono što se od Crne Gore, pa samim tim i od nas, očekuje u srednjoročnom periodu jeste  ispunjavanje daljih zahtjeva koji proističu iz procesa pridruživanja. Ovdje prevashodno mislim na ispunjavanje pristupnih kopenhaških kriterijuma ali naravno i Mastrihtske kriterijume konvergencije.

Stoga mogu da zaključim da postoji odlučna opredijeljenost CBCG da se sve reforme sprovedu i da one budu u skladu sa zahtjevima za finalno članstvo Crne Gore u EU kao  cilju našeg razvoja.