---

27/05/2011

Savjet Centralne banke Crne Gore održao je danas XIII sjednicu, kojom je predsjedavao guverner Radoje Žugić.

Savjet je usvojio Izvještaj guvernera za mart 2011. godine i Godišnji izvještaj glavnog ekonomiste. Savjetu je, takođe, na uvid dostavljen Izvještaj o radu bankarskog ombudsmana za period decembar 2010 - mart 2011. godine.

U Izvještaju guvernera je konstatovano da su aktivnosti Centralne banke sprovedene u martu realizovane u skladu sa planiranim obavezama utvrđenim Programom rada i Politikom Centralne banke u 2011. godini.

U analitičkom pregledu makroekonomskih indikatora je ukazano da su određeni rizici u sistemu još uvijek prisutni i da potencijalne ranjivosti još uvijek postoje, iako je Crna Gora izašla iz recesije i nalazi se u ranoj fazi oporavka nakon krize.

Korigovana je prethodna projekcija stope inflacije u ovoj godini, za koju se sada prognozira da će biti u rasponu od 3,5% do 5,75%, uslijed evidentiranog rasta cijena na malo u martu, do kog je došlo pod uticajem spoljnih faktora (uvezena inflacija kroz rast cijena hrane i energenata).

Pažnja je posvećena nelikvidnosti u privrednom sektoru i fiskalnim prijetnjama u crnogorskom sistemu. Kada je u pitanju banakrski sistem, najizraženiji rizik je i dalje kreditni rizik, povezan sa rastom loše aktive i gubitkom koji umanjuje kapital banaka, dok je likvidnost bankarskog sistema na visokom nivou. Pored toga, u ovom trenutku nema prijetnji finansijskoj stabilnosti na tržištu osiguranja, kao ni na tržištu kapitala, iako indikatori na ovim tržištima pokazuju stanje stagnacije.

Savjet je usvojio Godišnji izvještaj glavnog ekonomiste za 2010. godinu, u kome je dat pregled makroekonomskih tokova koji su tu godinu obilježili.

Konstatovano je da je Crna Gora u 2010. ušla u pozitivne zone ekonomskog rasta, ali da on bio usporen i suočen sa brojnim izazovima. Preduzete mjere ekonomske politike tokom prethodnog perioda su djelimično ublažile uticaj djelovanja krize. Ključni nosioci oporavka u 2010. bili su industrijska proizvodnja, turizam i šumarstvo. Kretanje nivoa cijena u Crnoj Gori, tokom cijele 2010, je u potpunosti oslikavalo recesiono prilagođavanje na tržištu, i rezultiralo je istorijski najnižom evidentiranom godišnjom stopom inflacije od 0,7% mjereno potrošačkim cijenama. Bazna inflacija je u 2010. godini iznosila 0,4%.

Monetarna politika u 2010. je bila kontraciklična i glavne aktivnosti CBCG su bile  usmjerene na sprječavanje dodatnog akumuliranja problema u bankarskom sistemu. Obezbijeđena je stabilnost bankarskog sektora koji se i dalje suočava sa brojnim izazovima. Odgovor banaka na rastuće pogoršanje kvaliteta aktive bila je dokapitalizacija u ukupnom iznosu od 71,4 miliona eura što je rezultiralo koeficijentom solventnosti od 15,85% na agregatnom nivou. Likvidnost bankarskog sistema tokom prošle gopdine je bila visoka, što potvrđuje i viši  nivo likvidnih sredstava na kraju 2010. godine u odnosu na nivo prije krize.

Tokom 2010. je i dalje bio prisutan visok rizik  poslovanja, nelikvidnost realnog sektora, rast loše aktive i manjak kvalitetnih projekata, što je uslovilo da kreditna politika banaka bude restriktivna i rezultiralo padom odobrenih kredita od 8,2% i rastom aktivnih kamatnih stopa. Na pad odobrenih kredita opredjeljujuće je uticalo odsustvo kreditne aktivnosti tri velike banke, dok je ostatak bankarskog sistema ostvario rast od 12,9%. 

Depoziti su u 2010. ostvarili pad od 1,9% što je posljedica kriznog prilagođavanja u uslovima smanjene kreditne aktivnosti.  Međutim, ono što je pozitivno i što potvrđuje da je kriza povjerenja prošla je kontinuirani trend rasta štednje stanovništva od sredine 2009. godine. Depoziti stanovništva su porasli za 107,9 miliona eura ili 12,8% u 2010. godini, a pasivne kamatne stope su ostvarile pad.

Budžetski prihodi i rashodi su tokom 2010. godine bili pod uticajem recesivnih kretanja, tako da je ostvaren budžetski deficit u iznosu od 2,8% BDP-a. Spoljni dug je povećan za 11,4% čemu je najvećim dijelom doprinijela emisija euroobveznica u iznosu od 200 miliona  eura. Ukupan javni dug u Crnoj Gori povećan je sa 38% na 42,0% procijenjenog BDP-a.

Tržište kapitala je i u 2010. bilo oslabljeno što oslikava pad prometa za 86%, kao i opadanje svih indeksa.

Na tržištu rada su bile prisutne brojne teškoće, ali treba imati u vidu da je kriza na ovo tržište došla sa određenim vremenskim kašnjenjem. Stoga je u 2010. godini došlo do porasta broja nezaposlenih lica za 6,4% i smanjenja broja zaposlenih za 7,1%.

Platnobilansna kretanja su u 2010. godini zabilježila poboljšanje. Ukupan robni izvoz je u 2010. godini porastao za 20,3%, dok je uvoz zabilježio neznatan rast od 0,1%, kao rezultat stagnacije domaće tražnje. Deficit tekućeg računa platnog bilansa je iznosio 774,6  miliona eura i bio je za 13,6% niži od prošlogodišnjeg, ali je ipak ostao na visokom nivou.

U 2010. ostvaren je značajan neto priliv stranih direktnih investicija u iznosu od 542,4 miliona eura ili 17,9% BDP-a. Postojeći priliv se može ocijeniti izuzetno visokim i prema učešću SDI u BDP-u Crna Gora je i dalje u vrhu evropskih privreda u tranziciji.

Kada je u pitanju projekcija makroekonomskih kretanja u 2011. godini konstatovano je da je realno očekivati ubrzanje ekonomskog rasta ali i rast inflacije uslijed prenošenja efekata sa globalnog tržišta u vidu rasta cijena hrane i energenata. Crna Gora ima i dalje veliki potencijal za privlačenje SDI, tako da se u narednom periodu mogu očekivati velike investicije u domenu energetike, turizma i infrastrukture. Međutim, rješavanje ozbiljnih naslijeđenih problema i ubrzavanje reformi su preduslov održivog razvoja. To podrazumijeva postepeno vraćanje na strategije prije krize, koje su usmjerene ka stvaranju okruženja koje omogućava rast predvođen privatnim sektorom, manjoj državnoj upravi i deregulaciji. 

Kriza je pokazala da je model zasnovan isključivo na bazi snažnog priliva stranog kapitala i rasta zaduženosti svih sektora uveo sistem u stanje pregrijanosti tražnje i stvaranja mjehura na tržištu. To znači da je neophodan novi model rasta, što će zahtijevati krupne strukturne promjene za koje je potreban duži vremenski period. Nova orijentacija u razvoju crnogorske privrede treba da bude bazirana na povećanju produktivnosti, konkurentnosti i inovacijama.

Savjetu CBCG je dostavljen na uvid Izvještaj o radu bankarskog ombudsmana za period decembar 2010 - mart 2011. godine. Bankarski ombudsman je informisao CBCG o vrstama i uzrocima sporova sa kojima se susretao u radu, o postupanju banaka po prigovorima klijenata, o sprovedenim radnjama po osnovu zahtjeva klijenata, te o datim predlozima i preporukama za rješavanje sporova između klijenata i banaka.

Savjet je nastavio donošenje podzakonskih akata u skladu sa novim Zakonom o CBCG. Na današnjoj sjednici je usvojena Odluka o Kreditnom registru. Ovom odlukom se, na novim osnovama, uspostavlja Kreditni registar koji vodi Centralna banka, kao registar kreditnih zaduženja pojedinih lica prema bankama, finansijskim institucijama i Investiciono-razvojnom fondu Crne Gore. Takođe, ovom odlukom se utvrđuju vrste kreditnih zaduženja, podaci i informacije koji se dostavljaju za vođenje Kreditnog registra, način i rokovi za dostavljanje tih podataka i informacija, kao i uslovi i način njihovog korišćenja. Odlukom je uvedena obaveza pribavljanja pismene saglasnosti klijenta za korišćenje podataka iz Kreditnog registra.

Kao posebna novina u ovoj Odluci, predviđa se obaveza dnevnog dostavljanja podataka o novoodobrenim kreditnim zaduženjima Kreditnom registru. Realizacija ove novine će početi 1. novembra 2011. godine.

U skladu sa Zakonom o CBCG, ovom odlukom se određuje i mogućnost da Centralna banka u Kreditni registar unosi i druge podatke i informacije potrebne za sagledavanje ukupnog zaduženja pojedinih lica (dugovanja prema pravnim licima koja se bave poslovima lizinga, dugovanja za potrošenu električnu energiju, dugovanja za pružene komunalne usluge, dugovanja po osnovu poreskih obaveza, obaveze na računima kod banaka u inostranstvu i sl.), koje pribavi u skladu sa posebnim ugovorima koje zaključi sa odgovarajućim subjektima.