---

03/07/2009

Glavni ekonomista Centralne banke Crne Gore, prof. dr Nikola Fabris, učestvovao je na konferenciji ‘Monetarna politika u malim otvorenim ekonomijama’, koju su u Tbilisiju  organizovale Centralna Banka Gruzije i USAID. Na konferenciji je učestvovao veliki broj centralnih bankara i istaknutih ekonomista, u prvom redu i dobitnik Nobelove nagrade za ekonomiju, dr Robert Mandel, čuveni profesor sa američkog Univerziteta Kolumbija.

Prof. dr Nikola Fabris i
nobelovac dr Robert Mundell

Konferencija u Tbilisiju,
Gruzija

Dr Nikola Fabris,  govorio je na temu troškova bankarskih kriza u malim ekonomijama. U svom izlaganju, on je istakao da savremeni svijet karakteriše povremena pojava bankarskih kriza, da ih je jako teško predvidjeti i da njihova pojava nosi značajne troškove. Takođe, malo je vjerovatno da se njihova povremena pojava neće nastaviti i u budućnosti. Prosječni troškovi sanacije bankarskih kriza, iznose oko 19% BDP-a, a njihova veličina može značajno varirati u zavisnosti od strukture finansijskog sistema, strukture privrede, stanja konjunkture realnog sektora, međunarodnog okruženja, fiskalne politike, istorijskih okolnosti, i dr. Kroz istoriju se pokazalo da bankarske krize, osim fiskalnih troškova prouzrokuju i troškove u vidu gubitka BDP-a.
   
Postoji veliki broj uzroka koji mogu dovesti do pojave bankarske krize, kao što su recesija, makroekonomska nestabilnost, devizna kriza, pogoršani odnosi razmjene, loš menadžment, bjekstvo kapitala, političko miješanje, loš pravni sistem i dr. Međutim, faktor koji je bio prisutan u preko 90% kriza, je neadekvatna supervizija. Iako neadekvatna supervizija, ne može sama po sebi dovesti do pojave krize, ona onda ne djeluje preventivno na sprječavanje pojave krize. U svom izlaganju, Fabris je istaknuto da su male ekonomije podložne pojavi bankarskih kriza isto kao i velike ekonomije, ali zbog toga što male ekonomije imaju visok stepen otvorenosti, one su podložne i prenošenju šokova iz inostranstva. Naročito  mogu biti izložene opasnosti, one male ekonomije koje imaju nesrazmjerno visoku finansijsku aktivu u odnosu na BDP. Ograničeni resursi u malim ekonomijama, otežavaju sanaciju bankarskih kriza.  Ključni pravac djelovanja, kada su u pitanju krize, treba da se odnosi na preventivno djelovanje prema svim onim faktorima koji mogu voditi pojavi krize. Naravno, važna je i pravovremena reakcija da se spriječi prijenošenje krize, jer kada se kriza pojavi troškovi njenog saniranja progresivno rastu. To znači, da je nužno postojanje adekvatne supervizije, regulative bazirane na međunarodnim standardima, kao i adekvatne šeme zaštite deponenata, istakao je dr Fabris.