Saopštenje za javnost o sprovedenoj AQR vježbi u Crnoj Gori

15/09/2021

Prvi AQR van EU sproveden u skladu sa ECB metodologijom potvrdio stabilnost bankarskog sektora Crne Gore

U skladu sa preporukama FSAP misije iz 2016. godine, Centralna banka Crne Gore (CBCG) inicirala je sprovođenje procesa provjere kvaliteta aktive (AQR) cjelokupnog bankarskog sistema u saradnji sa nezavisnim eksternim revizorskim kućama. AQR je sproveden u svih 13 banaka prisutnih na crnogorskom tržištu, koristeći finansijske podatke banaka raspoložive na datum 31.12.2019. godine. Procjena kvaliteta aktive je sprovedena u skladu sa metodologijom baziranoj na priručniku koji je izradila Evropska centralna banka (ECB) “Asset Quality Review Phase 2 Manual” iz juna 2018. godine, prilagođenog lokalnom institucionalnom i zakonskom okviru, i specifičnostima tržišta.

AQR u Crnoj Gori sproveden je u periodu od marta 2020. do septembra 2021. godine, koji je obilježen izazovima uzrokovanim pandemijom korona virusa i mjerama preduzetim za suzbijanje negativnih posljedica na stanovništvo i privredu Crne Gore, kao i spajanjem CKB banke i Podgoričke banke, što je ujedno i najveća integracija banaka na crnogorskom tržištu.

AQR vježba se u Evropi sprovodi od 2014. godine, kao prva komponenta takozvanih sveobuhvatnih procjena koje imaju za cilj da osiguraju da su banke adekvatno kapitalizovane i da mogu da podnesu makroekonomske i finansijske šokove. Pored toga kontroliše se načelna spremnost banaka, kvalitet relevantne dokumentacije, infrastrukture, različite funkcije u banci. 

AQR vježbu u Crnoj Gori odlikuje izuzetno visok obuhvat pregledane aktive banaka

AQR po svojim karakteristikama predstavlja prudencijalnu vježbu, koja ranije nije vršena u domaćem bankarskom sistemu i koja, posmatrano prema brojnim kriterijumima, ima karakter izrazito kompleksnog i sveobuhvatnog postupka:

• postupkom je obuhvaćeno svih 13 banaka prisutnih na crnogorskom tržištu;
• odabir kreditnih izloženosti koje su bile predmet AQR analize je obezbijedio visoku pokrivenost (čak 84,43%) rizikom ponderisane aktive na nivou bankarskog sektora;
• 3 nezavisne revizorske kuće i 12 eksternih procjeniteljskih kuća (angažovanih za realizaciju AQR-a u pojedinačnim bankama), brojni zaposleni CBCG i zaposleni banaka koje su bile predmet AQR-a bili su angažovani od marta 2020. do septembra 2021. godine na različitim aktivnostima u vezi sa AQR-om;
• preko 90 pojedinačnih portfolija potraživanja bilo je predmet analize, čija je knjigovodstvena vrijednost iznosila EUR 3.737 miliona na referentni datum;
• revizori su pojedinačno pregledali kreditna dosijea preko 2.700 dužnika;
• preko 2.800 stambenih i poslovnih nepokretnosti bilo je (re)procijenjeno ili je njihova postojeća procijenjena tržišna vrednost bila analizirana u skladu sa AQR kriterijumima.

Vodeći konsultant CBCG za podršku u upravljanju AQR projektom bila je revizorsko-konsultantska kuća EY Srbija, BIH & Crna Gora, uz podršku i saradnju EY timova  iz Njemačke, Češke Republike i Hrvatske, dok su nezavisni pregled kvaliteta aktive banaka sprovodili eksterni revizori prateći AQR metodologiju. AQR revizori izabrani su u skladu sa Smjernicama za izbor AQR revizora i procjenitelja i uz saglasnost CBCG, i to su bili timovi sljedećih revizorskih i revizorsko-konsultantskih kuća: PWC, KPMG i TPA.

Rezultati AQR vježbe potvrdili su stabilnost bankarskog sektora Crne Gore, zadovoljavajući kvalitet aktive i kapitalne adekvatnosti domaćeg bankarskog sistema

Osnovni ciljevi AQR vježbe su bili sljedeći:

• potvrda stabilnosti bankarskog sistema Crne Gore;
• otklanjanje nedoumica u pogledu kvaliteta aktive banaka primjenjujući jedinstvenu i konzervativno uspostavljenu metodologiju, uključujući i vršenje (re)procjene sredstava obezbjeđenja u skladu sa međunarodno priznatim standardima procjene;
• obezbjeđenje osnova za unapređenje regulatornih i supervizorskih propisa, naročito u domenu Međunarodnih standarda finansijskog izvještavanja (MSFI) (kao što je unapređenje prakse primjene MSFI 9).

Ukupni efekti AQR-a u pogledu uticaja na iznos kapitala na nivou bankarskog tržišta iznose 40,3 miliona eura, što je rezultiralo smanjenjem prosječnog koeficijenta solventnosti za 1,57 p.p. Prosječni koeficijent solventnosti na nivou bankarskog sektora nakon AQR usklađivanja iznosi 16,2%, što je značajno iznad regulatornog minimuma od 10%.

Imajući u vidu da je neto efekat utvrđenih korekcija na kapital obuhvaćenih banaka rezultirao neznatnim smanjenjem koeficijenta solventnosti, može se reći da je potvrđena zadovoljavajuća kapitalna adekvatnost domaćeg bankarskog sistema. U toku je analiza i izrada mjera za očuvanje kapitala, koje bi bile primjenjene na nivou pojedinačnih banaka, po potrebi.

Na 30.06.2021. godine, bankarski sistem je stabilan, dobro kapitalizovan, visoko likvidan i profitabilan. Sopstvena sredstva banaka iznose 534,9 miliona eura i u odnosu  na referentni datum sprovođenja AQR-a su veća za 78,6 miliona eura. Navedeno znači da je rast sopstvenih sredstava banaka više nego kompenzovao izvršenu korekciju tokom AQR-a (40,3 miliona eura). Rast sopstvenih sredstava banka, u posmatranom periodu, u najvećoj mjeri je posljedica privremenih mjera donijetih od strane CBCG,  kojima je ograničena isplata dividende akcionarima. 

Banke će biti u obavezi da izvrše primjenu rezultata AQR-a najkasnije do kraja godine. Imajući u vidu proaktivne mjere preduzete od strane banaka nakon završetka AQR-a o kojima smo informisani, očekujemo da nakon primjene rezultata AQR-a, sve banke posluju u okviru zakonom definisanih limita adekvatnosti kapitala.