---

27/03/2017

Danas je održana 34. sjednica Savjeta za finansijsku stabilnost, kojom je predsjedavao Radoje Žugić, guverner Centralne banke i predsjedavajući Savjeta. Sjednici su prisustvovali i svi ostali članovi Savjeta: Darko Radunović, ministar finansija; Branko Vujović, predsjednik Savjeta Agencije za nadzor osiguranja i Zoran Đikanović, predsjednik Komisije za hartije od vrijednosti. Po pozivu, sjednicama Savjeta prisustvuje Predrag Marković, direktor Fonda za zaštitu depozita.

Na današnjoj sjednici razmatran je Izvještaj o radu Savjeta za finansijsku stabilnost za 2016. godinu, kao i  tekuća pitanja iz domena aktivnosti Fonda za zaštitu depozita.

Izvještaj o radu za 2016. godinu obuhvata pregled aktivnosti Savjeta u prethodnoj godini, kao i aktuelne teme iz oblasti politika koje se odnose na finansijsku stabilnost. Takođe, u Izvještaju su izdvojeni indikatori rizika finansijske stabilnosti u Crnoj Gori za 2016. godinu i urađena ekspertska procjena njihovog nivoa. Na bazi ovih procjena, sistemski rizik finansijske stabilnosti je ocjenjen umjereno stabilnim, uz prisustvo određenih rizika koji imaju negativan uticaj na pojedine ranjivosti sistema.

U Izvještaju je, između ostalog, konstatovano da je finansijski sistem bio stabilan tokom protekle godine, a nivo sistemskog rizika umjeren, uz prisustvo rizika nelikvidnosti i nesolventnosti realnog sektora, koji su uticali na povećanje pritisaka u fiskalnoj sferi. Kreditni rizik u bankarskom sektoru, iako i dalje prisutan, bilježi opadajući trend.

Bankarski sistem, kao dominantan dio finansijskog sistema u Crnoj Gori, je relativno stabilan. Finansijski rizici se smanjuju, ali su i dalje prisutni na individualnom nivou. Finansijski rezultat banaka na agregatnom nivou je pozitivan, dok su likvidnost i solventnost poboljšani i njihovi nivoi su i dalje značajno iznad zakonom propisanog minimuma. U odnosu na godinu ranije, gotovo sve  pozicije iz bilansa banaka bilježe rast, i to: ukupna aktiva, depoziti, krediti i kapital. Banke su, i tokom 2016. godine, vodile opreznu politiku kreditiranja realnog sektora, oslanjajući se pretežno na sopstvena likvidna sredstva. Značajan dio novog kreditiranja je bio usmjeren na restrukturiranje i refinansiranje postojećih kredita, što je pozitivno uticalo na oporavak privrede. Depoziti banaka premašuju nivo odobrenih kredita, što potvrđuje podatak da se oko 85% depozita koristi u svrhe kreditiranja privrede. Ukupni krediti i potraživanja banaka tokom 2016. godine bilježe pozitivni trend, uz ostvarenje blagog rasta od 1,27% u odnosu na prethodnu godinu. Parametri kvaliteta aktive tokom 2016. godine bilježe poboljšanje, što pozitivno utiče na stabilnost sistema. Učešće nekvalitetnih kredita u ukupnim kreditima je smanjeno, ali je i dalje izraženo (10,3% na kraju decembra 2016. godine) i upravo ova činjenica uslovljava oprez banaka kada je u pitanju novo kreditiranje. Aktivne kamatne stope, uprkos tendenciji blagog pada, i dalje su visoke i predstavljaju barijeru za dinamičniji oporavak privrede.

Kada je riječ o međunarodnom okruženju u 2016. godini, ostvaren je skroman rast BDP-a u zemljama koje su glavni trgovinski partneri Crne Gore, izuzev u Rusiji, gdje je zabilježen blagi pad u prethodne dvije godine. Za Crnu Goru, kao malu i otvorenu ekonomiju, značajan uticaj međunarodnog okruženja ostvaruje se preko tokova kapitala, odnosno stranih direktnih investicija, čiji obim varira, ali je i dalje značajan, čineći 10% BDP-a. U 2016. godini, uprkos visokoj osnovi iz prethodne godine, zabilježen je rast u turizmu, što je, takođe, pozitivno uticalo na ostvarenu stopu rasta privrede.

Investiciona potrošnja je pozitivna i rezultat je značajnog obima kapitalnih investicija. Očekuje se nastavak ovakvog trenda i, posredno, preko pozitivnih uticaja koje investicije imaju na zaposlenost i BDP, smanjenje rizika realnog sektora u srednjem roku.

Stabilnost cijena u Crnoj Gori nije ugrožena, iako je u 2016. godini zabilježen deflatorni trend u kretanju određenih cijena. Cijene aluminijuma su bilježile pad kontinuirano tokom proteklih godina, dok su se cijene goriva smanjivale sve do decembra 2016. godine, kada je zabilježen njihov rast od 3,3%. U narednom periodu se očekuje rast cijena goriva zbog uvođenja akciza, kao i zbog očekivanog rasta cijena sirove nafte na svjetskom tržištu. Inflacija u Eurozoni iznosi 1,1% i ne predstavlja dodatan rizik.

U sferi fiskalnog sektora, deficit tekućeg budžeta i državni dug prevazilaze zakonom propisane limite, te je Vlada Crne Gore reagovala definišući i sprovodeći mjere fiskalne konsolidacije, kojima su nivoi ovih kategorija smanjeni u 2016. u odnosu na 2015. godinu. U protekloj godini su ostvareni veći prihodi budžeta, dok su, sa druge strane, smanjeni budžetski izdaci kroz ograničavanje javne potrošnje. Iako preduzete mjere daju rezultate, potrebna su dalja fiskalna prilagođavanja kako bi se prisutni rizici u ovoj sferi smanjili i dostigao poželjan nivo fiskalne stabilnosti. Prema procjenema Ministarstva finansija, nivoi državnog duga i deficita tekućeg budžeta bilježiće pad počev od 2019. godine.

U sektoru osiguranja, stabilnost je blago osnažena i pokazatelji ukazuju na pozitivne stope rasta ove djelatnosti, iako i dalje uz očiglednu dominaciju obaveznih oblika osiguranja. Može se ocijeniti da postoji veliki prostor za dalji razvoj ovog sektora, što bi imalo pozitivne efekte po stabilnost sistema u narednom periodu.

Pokazatelji tržišta kapitala u Crnoj Gori su, tokom 2016. godine, bili pod snažnim uticajem transakcije emitovanja državnih obveznica u iznosu od 80,4 miliona eura. Dinamičnija trgovina akcijama finansijskog i nefinansijskog sektora nije zabilježena, dok je tržišna kapitalizacija zabilježila negativne stope rasta u odnosu na prethodnu godinu.

Na današnjoj sjednici, Savjet je razmatrao i informacije o tekućim pitanjima iz nadležnosti Fonda za zaštitu depozita i podržao rješenja na unapređenju efikasnosti poslovanja ove institucije.